ปรารถนา หายโศรก

ปรารถนา  หายโศรก
ปรารถนา หายโศรก

วันอาทิตย์ที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2554

ศิลปะสากล

      ศิลปะสากลเป็นศิลปะที่นิยมทำกันทั่วไป  มาทำมากมายหลายประเทศทั่วโลก  หรือเมือเรากล่าวถึงชุดสากลเราก็หมายถึงเครื่องแต่งกายที่นิยมใส่กันทั่วไป  เป็นต้น  เมื่อกระแสอิทธิพลทางด้านเศรษฐกิจ  การเมือง  และสังคม  ของชาวตะวันตกก็ส่งอิทธิพลตามไปด้วย  ขณะนี้ความเป็นสากลมิได้จำกัดไว้เพียงกระแสอิทธิพลจากตะวันตกเท่านัน  จีน  ญี่ปุ่น  เกาหลี  ที่มีอิทธิพลทางเศรษฐกิจ  ก็มีอิทธิพลทางด้านอื่นๆ  ด้วย  ประเทศไทยของเราก็เช่นกัน  อาหารไทย  สินค้าไทย  เริ่มเป็นที่นิยมอย่างกว้างขวาง  รวมทั้งศิลปวัฒนะรรมไทยที่ได้รับการชื่นชมเช่นกัน
     กล่าวถึงศิลปะตะวันตก  โดยเฉพะอย่างยิ่งศิลปะที่พัฒนาขึ้นมาพร้อมกับระบบเสรีนิยม  เสรีนิยมทั้งทางเศรษฐกิจ  การเมือง  และสังคม  ศิลปะตะวันตกก็ได้ส่งอิทธิพลไปพร้อมกับกระแสนิยมด้วย  เมื่อศิลปะกระแสตะวันตกแพร่เข้าสู่สังคมไทย  เรามีศิลปะที่มีลักษณะเฉพาะของเราอยู่ด้วย  ทั้งทางทัศนศิลป์  ดนตรี  การแสดง  ศิลปะบางอย่างได้รับอิทธิพลตะวันตกอย่างเด่นขัด  หลายอย่างผสมผสานระหว่างตะวันตก  ตะวันออก  และไทย  หลายอย่างเราก็พยายามรักษาความเป็นไทยไว้    ความป็นไทย  ย่อมแสดงลักษณะเฉพาะ  มีคุณค่า  มีความงาม  และมีความหมายที่สำคัญยิ่ง  ซึ่งความเป็นไทยย่อมปรับให้ก้วาทันสมัยได้  เพื่อให้ความเป็นไทยดำรงอยู่และมีคุณค่าสือต่อไป
                         ทิวทัศน์สัมผัสธรรมชาติ การเขียนภาพสีน้ำ
สีน้ำและอูปกรณ์ระบายสีน้ำสามารถพกพาไปยังที่ต่างๆ  ได้สะดวก  เราอาจมีกล่องใส่สีน้ำและอูปกรณ์ระบายสีน้ำ  เลือกสีที่เราชอบสัก 5-6 หลอด  พู่กันระบาย  จานระบายสีภาชนะใส่น้ำ  ผ้าเช็ดสี  กระดานรองเขียน  กระดาษเทปกาว  หรือเราอาจมีขาหยั่งไม้ขนาดเล็ก  สำหรับตั้งกระดานรองเขียนก็ได้ถ้าเราจัดเตรียมอุปกรณ์พร้อมและเป็นระเบียบเรียบร้อย  เราก็สามารถนำมาใช้งานได้สะดวกและเมื่อใช้เสร็จแล้วก็ควรทำความสะอาด  เช็ด  และเก็บให้เรียบร้อยเช่นเดิมกระดานระบายสีน้ำนิยมใช้กระดาษสีน้ำโดยตรงนักเรียนอาจใช้กระดาษวาดเขียนชนิดที่มีผิวหยาบด้านหนึ่งและผิวเรียบอีกด้านหนึ่ง  แล้วใช้ด้านผิวหยาบเป็นด้านที่ระบายสี  เพราะสีจะแทรกซึมเข้าหากันได้ดี  กระดาษเขียนภาพสีนิยมผนึกบนกระดานรองเขียน  โดยใช้เทปกาวขึงตามแนวขอบกระดานทั้ง 4 ด้าน  ให้ล้ำเข้ามาในกระดาษประมาณ 1 เซนติเมตร  ขึงให้ตึงทุกด้าน  การผนึกกระดาษบนกระดานรองเขียนจะช่วยให้กระดาษไม่ย่นเวลาระบายสี  ตั้งให้กระดานรองเขียนเอียงเล็กน้อย หรือถ้าวางบนพื้นก็หาอะไรหนุนด้านบนให้สูงขึ้น  แล้วจึงลงมือระบายสี
            ภาพทำนา  ภาพเขียนสีชอล์กน้ำมันของ  บัวทิพย์  เสนาพิทักษ์  แสดงภาพท้องทุ่ง  ไร่นาและธรรมชาติ  ต้นไม้  ภูเขา  ลำธาร  มีภาพสัตว์หลายอย่าง  เช่น  นก  ชะนี  ลิง  คนกำลังทำงาน  เป็นภาพเขียนที่พยามจะอธิบายหลายอย่างในชีวิตเกษตรกร  เป็นการอธิบายและสื่อสารด้วยภาพ  หลายสิ่งหลายอย่าง  ภาษาหรือคำพูดอาจมีขีดจำกัดไม่สามารถอธิบายได้ทั้งหมด  ไม่สามารถอธิบายได้ทุกสิ่งทุกอย่าง  หรือไม่สามารถอธิบายไห้ชัดเจนได้  ภาษาภาพช่วยอธิบายได้  นักเรียนลองพิจารณาภาพชิ้นนี้ว่าภาพได้อธิบายอะไรบ้าง
                                      ภาพทิวทัศน์ประทับใจ
คล็อด  โมเนท์  เป็นจิตรกรชาวฝรั่งเศส  นิยมเขียนภาพทิวทัศน์สีน้ำมันเมื่อประมาณ 100 ปีที่ผ่านมา  นิยมเขียนภาพที่แสดงฤดูกาล  ช่วงเวลา  เช้า  สาย  บ่าย  เย็น  ผลงานที่มีชื่อเสียง  เช่น  ภาพธรรมชาติ  ภาพเมือง  -ภาพโบสถ์  ภาพสถานีรถไฟ  ภาพกองฟาง  ภาพดอกบัว  เป็นภาพที่ได้อิทธิพลความคิดจากความเจริญก้าวหน้าทางด้านวิทยาศาสตร์  เรื่องแสงสีรุ้ง (spectrum) การสะท้อนแสงบรรยากาศ  ประกอบกับความเจริญก้าวหน้าทางเคมีที่สามารถสังเคราะห์สีได้มากมายทำให้จิตรกรในช่วงเวลานั้นมีสีที่หลากหลายสีสันมากขึ้น  ภาพทิวทัศน์ของเขาที่แสดงบรรยากาศในช่วงฤดูร้อนและฤดูหนาว  ได้สะท้อนให้เห็นลักษณะการเขียนภาพทิวทัศน์ที่โดดเด่นในช่วงเวลานั้น  ภาพทิวทัศน์ที่แสดงบรรยากาศ  แสงสีระยิบระยับ  ใบไม้ที่พลิ้วไหว  ผิวน้ำที่สั่นระริก  หิมะที่ปกคลุมไปทั่ว  ภาพทิวทัศน์ของเขาจึงสวยวามมากอีกลักษณะหนึ่ง
            ภาพเหมือนเพื่อน    ภาพเหมือน
ภาพเหมือน (portrait) หมายความถึงภาพคนเหมือน  ที่เป็นภาพวาดและภาพเขียนรวมเหมือนรูปคนเหมือนที่เป็นรูปปั้นหรือรูปเกาะสลัก  ภาพวาดอาจใช้ดินสอ  แท่งถ่าน  แท่งแกนไฟต์  ภาพเขียนอาจใช้สีน้ำมัน  สีน้ำ  สีชอล์ก  สำหรับรูปปั้นและรูปเกาะสลัก  จะนิยมปั้นด้วยดิน  ดินน้ำมัน  ขี้ผึ้ง  ทำแม่พิมพ์แล้วหล่อด้วยปูนปลาสเตอร์  โลหะ  การหล่อด้วยปูนปลาสเตอร์จะไม่คงทนถาวรนัก  ถ้าหล่อด้วยโลหะจะได้รูปที่คงทนถาวรมาก  นิยมหล่อด้วยโลหะผสมที่เรียกว่า  สำริดหรือสัมฤทธิ์(bronze) ภาพเหมือนเป็นที่นิยมของชาวตะวันตกมาก่อน  นิยมมาเป็นเวลานานมาก  เขียนหรือปั้นบุคคลสำคัญไว้เป็นที่ระลึกหรืออนุสรณ์  เพิ่งเป็นที่นิยมในประเทศไทยไม่นานนักแต่เดิมภาพเหมือนจะเน้นความเหมือนของบุคคลที่เป็นแบบเป็นหุ่นเป็นอย่างมาก  ในปัจจุบันศิลปินอาจแสดงออกในลักษณะต่างๆ  กัน  อาจเป็นภาพเหมือนที่แสดงอารมณ์ความรู้สึก  หรือบุคลิกโดดเด่นอย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้
ภาพวาดหน้าคน  6  ภาพ  เรียงติดต่อกัน  2  แถว  แถวละ  3  คน  เป็นภาพวาดสีขาวดำที่วาดอย่างรวดเร็วด้วยเส้นขนาดใหญ่และเล็ก  วาดอย่างคล่องตัวอิสระ  ภาพวาดชิ้นนี้อาจไม่ได้แสดงความเหมือนว่าเป็นหน้าใครให้ชัดเจน  เพียงแสดงเค้าหน้าของแต่ละคนพอสังเขปแต่มุ่งแสดงลีลาทาทางของหน้าและเส้นที่แสดงออกอย่างสนุกสนาน  กระฉับกระเฉง  แสดงความสัมพันธ์ของสีดำและพ้นกระดาษสีขาว  นักเรียนและเพ่อนอาจลองทำหน้าตาท่าทางคล้ายกับภาพวาดชิ้นนี้  และลองเขียนอย่างสนุกสนานเช่นนี้ดูบ้างก็ได้
ภาพสีซับซ้อน
จิตรกรรมสีน้ำมันของ  จอร์จส์  รูโรลห์   จิตรกรชาวฝรั่งเศส  ภาพกษัตริย์ชรา  เป็นภาพที่ระบายด้วยสีน้ำมันหนาหลายชั้น  อาจจะเป็นการระบายทิ้งไว้ให้แห้ง  แล้วระบายทับอีกหลายครั้ง  โดยใช้สีเข้มและคล้ำเป็นส่วนใหญ่สีออกน้ำเงิน  แดง  ดำ  บริเวณใบหน้า  คอ  และมือ  เป็นสีเนื้อ  สีขาวที่ปลายแขนเสื้อและสีขาวคล้ายดอกไม้ในเหนือมือ  มือที่งอแขนและที่วางพาดอยู่บนที่วางแขนพระเก้าอี้ที่ประทับ  ภาพกษัตริย์ชราด้านข้าง  สวมมงกุฎสีเข้ม  แต่งแต้มด้วยสีแดงและเหลือง  กษัตริย์ชราทรงนั่งหลับตา  เหมือนจะบอกถึงความชรา  การพักผ่อน  หรือสมาธิ  ภาพโดยส่วนรวมเป็นการระบายสีง่ายๆ  แสดงการระบายสีอย่างรวดเร็ว  ห็รู้สึกถึงความแข็งกร้าว  หนักแน่น  และเก่า  ดูคล้ายภาพกระจกสี  (stained  glass) ที่ประดับตกแต่งบริเวณหน้าโบสถ์วิหารคริสต์ศาสนาทางตะวันตก  ส่วน  ภาพสองตัวตลก  อาจจะไม่แข็งกร้าวเหมือนภาพกษัตริย์ชรา  ดูนิ่มนวลขึ้น  แต่ก็คงรักษาลักษณะเฉพาะตัวในการระบายสีของ  จอร์จส์  รูโรลห์  ไว้เป็นอย่างดี
สิ่งของตกแต่งระบายสี    ศิลปะกับวัสดุหลากหลาย
ศิลปะทุกอย่างรวมทั้งทัศนศิลป์  เป็นสื่อหรือสิ่งที่แสดงออกทางด้านความงามและความรู้สึกนึกคิดต่างๆ  ศิลปะไทยอาจแสดงถึงความศรัทธาสูงส่งที่มีต่อพระพุทธศาสนา  ศิลปะอียิปต์โบราณอาจแสดงถึงความสำคัญของชีวิตหลังการตายหรือชีวิตชาติหน้า  ศิลปะจีนอาจแสดงถึงพลังและความงามของธรรมชาติ  ฯลฯ  ศิลปะได้มีพร้อมกับการเป็นมนุษย์  การขีดเขียน  การส่งเสียง  การแสดงท่าทาง  ล้วนเป็นพื้นฐานของศิลปะในลักษณะต่างๆ  ศิลปะทางด้านทัศนศิลป์อาจใช้กระบวนการระบายสี  ปั้น  แกะสลัก  พิมพ์ภาพ  ลงรักปิดทอง  ประดับมุก  เป็นกระบวนการในการแสดงออกทางศิลปะ  ปัจจุบันนี้การแสดงออกทางทัศนศิลป์ได้พัฒนาไปอย่างกว้างขวางและหลากหลายมากอาจใช้กระบวนการแสดงออกจากอดีต  เช่น  เขียนภาพระบายสี  ปั้น  แกะสลัก  หรือใช้กระบวนการแสดงออกใหม่ๆ  ในปัจจุบัน  เช่น  การประติดภาพหรืวัสดุ  การใช้วัสดุต่างๆ  ผสมผสานกัน  การใช้วัตถุสิ่งของอย่างใดอย่างหนึ่งเป็นสัญลักษณ์ในการแสดงออก  การใช้สื่อภาพ  แสง  สี  เสียง  ผสานกัน  การติดตั้งผลงานศิลปะในธรรมชาติ  เป็นต้น         การแสดงออกที่หลากหลายย่อมแสดงถึงความหลากหลายทางความคิดของคนเราด้วย
ประติมากรรมเซรามิกส์ชื่อ  นก  ของ  จุมเป  ซิกิเอ  แสดงเป็นรูปนก  2  ตัวกางปีกบินบนพื้นที่สี่เหลี่ยมที่แสดงเป็นคลื่นแนวยาวขนานกัน  คลื่นที่พื้อน่าจะเป็นคลื่นน้ำแต่สีออกสีน้ำตาล  นกสองตัวสีขาวที่แสดงท่าทางกำลังบิน  ติดอยู่กับแท่นที่ยื่นขึ้นมาจากพื้น  ดุจากท่าทางของนกทั้งสองตัวแล้ว  เขาคงมิได้ต้องการแสดงให้นกแกะอยู่บนแท่นหรือขอนไม้  เพียงแต่ให้แท่นรองรับนกบินอยู่เท่านั้นเมือมองนกบินอยู่เหนือน้ำเราต้องลืมแท่นนั้นเสีย  เหมือนเมือเราดูการเชิดหนังใหญ่หรือเชิดหุ่นกระบอก  เราเห็นความงามทั้งหนังใหญ่  หุ่นกระบอก  และท่าทางคนเชิด บางครั้งเราก็ลืมคนเชิดเสียบ้าง  มองเห็นเฉพาะหนังใหญ่และหุ่นกระบอกที่เคลื่อนไหวไปมาสวยงาม
สื่อผสม
ราอูล  ฮูสมันม์  ชาวออสเตรีย  สร้างสรรค์ทัศนศิลป์ชื่อ  จิตรวิญญาณของกาลเวลา  โดยใช้วัสดุสิ่งของหลายอย่างติดบนรูปหัวคนที่แกะสลักด้วยไม้  เป็นวัสดุสิ่งของที่เป็นเครื่องจักรกลเล็กๆ  เป็นตัวเลข  กล่อง  และสิ้นส่วนโลหะ  เขาคงพยายามบอกถึงหลายสิ่งหลายอย่างบนหัวหรือในสมองของเราในวิถีชีวิตทุกวันนี้  เป็นการผสมผสานระหว่างรูปแกะสลักไม้กับสื่อวัสดุต่างๆ  ผลงานอีกชิ้นหนึ่งเป็นผลงานเซรามิกส์ของ  โรเบิร์ต  อาร์เนสัน  ชาวอเมริกา  สร้างสรรค์เซรามิกส์  เผาเคลือบด้วยสีที่ไม่มากนัก  เขาสร้างความน่าสนใจด้วยรูปนิ้วมือและเล็บสีแดงติดไว้ที่แป้นตัวอักษรทุกอัน  ศิลปะในปัจจุบันอาจผสมผสานด้วยวัสดุสิ่งของหลายสิ่งหลายอย่าง อาจใช้วัสดุจริงนำมาช่วยในการแสดงออกสร้างสรรค์ขึ้นมาด้วยการเลียนแบบสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ  หรือผสมผสานรูปลักษณ์ต่างๆ  เข้าด้วยกันศิลปะได้ขยายความคิดและการแสดงออกอย่างกว้างขวาง  ศิลปะจึงเป็นภาพสะท้อนเสรีภาพและอิสรภาพทางความคิดที่ดีที่สุด